بررسی صفات مریستیک نامتقارن ناحیه سر در افعی قفقازی Gloydius halys caucasicus در استان های گلستان و مازندران

یکی از ویژگی­ های اکثر جانوران پرسلولی، داشتن تقارن دوطرفی است. این ویژگی گاهی اوقات برای تعدادی از صفات جانوران از جمله خزندگان صدق نمی ­کند. عدم تقارن در صفات داخلی و هم ­چنین در صفات خارجی وجود دارد. در این پژوهش بررسی صفات خارجی افعی قفقازی (Gloydius halys caucasicus) (Viperidae: Crotalinae) که جزء مارهای سمی ایران است و در مناطق ساحلی، بین کوه­ های البرز و دریای خزر پراکنده شده است با تاکید بر روی فلس­ ها انجام گرفت. برای انجام این کار  12 صفت مریستیک در 54 نمونه افعی قفقازی (20 نر، 21 ماده، 11 نابالغ و 2 نامشخص) مربوط به استان­ های گلستان و مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. شمارش صفات مریستیک با سوزن، در زیر استریومیکروسکوپ انجام شد. نتایج نشان داد که فرمول گیجگاهی (20 نمونه)، فلس­ های بین چین خلفی و اولین فلس گلویی (17 نمونه)، فلس­ های لب بالا (16 نمونه)، فلس ­های لب پایین (13 نمونه)، فلس­ های لب پایین متصل به چین قدامی (12 نمونه)، فلس­ های قدامی بین چین خلفی و لب پایین (2 نمونه)، فلس ­های خلفی بین چین خلفی و لب پایین (3 نمونه)، فلس­ های گونه­ ای (3 نمونه)، فلس ­های اطراف چشم (2 نمونه) و فلس ­های جلوی چشمی (2 نمونه) در سمت راست و چپ نامتقارن بودند. نتایج این بررسی نشان می ­دهد که در شمارش فلس­ های ناحیه سر، به تقارن یا عدم تقارن فلس­ ها در دو طرف سر دقت شود.